آسیب شناسی تحول عقود از مبادله ای به مشارکتی در روند اعطای تسهیلات بانکی

در این مطالعه کوشش شده است تا با مقایسه عقود مشارکتی و مبادله ای بررسی شود که آیا استفاده از عقود مشارکتی به جای مبادله ای در روند اعطای تسهیلات بانکی موجب فاصله گرفتن از روح حاکم بر قوانین و مقررات بانکی شده است یا نه؟ روش های به کار گرفته شده در این پژوهش کتابخانه ای، تحلیل اسنادی و نیز کار میدانی در یکی از شعب بانک کشاورزی (شعبه مرکزی ، مهرگستر 1111) می باشد. از آسیب هایی که در سیر تحول روند اعطای تسهیلات از عقود مبادله ای به عقود مشارکتی می توان اشاره نمود عبارتند از: دور زدن قانون از سوی بانک ها و تغییر ماهیت در عقود بانکی، صوری شدن اجرای بانکداری بدون ربا، افزودن شروط خاص، ظهور عقد نامشخص مشارکت در سرمایه در گردش، از بین رفتن حقوق سپرده گذاران، افزایش هزینه ها و کاهش مصالح عمومی جامعه. در بررسی میدانی 100 مورد از قراردادهای عقود مشارکتی (مضاربه و مشارکت مدنی)، مشکلات دیده شده به شرح زیر می باشد: انحراف در موضوع قرارداد، سود از پیش تعیین شده در عقود مشارکتی، دریافت سود (شناسائی شده) گریز از پذیرش خسارات وارده بر سرمایه، دریافت جریمه دیرکرد در عقد مشارکت، قضاوت یکطرفه بانک درباره میزان خسارت، صوری بودن برخی فاکتورها و معاملات. در جهت رفع این آسیب ها نیز راهکارهایی ارائه شده است که از جمله آن ها نظارت هر چه بیشتر بر نحوه اجرای عقود بانکی است.